· Borsa Nedir?
· Borsa Ne işe yarar?
· Borsa Nasıl İşliyor?
· Borsa Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
· Türk Borsası Ne zaman Ortaya çıkmıştır?
Borsa Nedir?
Borsa, halka açık şirketlerin hisselerinin alım satımının gerçekleştiği piyasaların toplandığı yerdir. Bu işlemler genellikle devletin bir dizi regülasyonla belirlediği kurumsallaşmış bir pazarda gerçekleşir. Türkiye’de Halka açık tüm hisselerin alım/satım işlemleri Borsa İstanbul üzerinden çeşitli aracı kurumlar ile yapılır.
ABD gibi Borsa’sı dünyaya açılan ve içinde birçok şirket bulunan ülkelerde birden fazla borsa bulunabilir.
Borsa Ne İşe Yarar?
Borsa, hisselerinin bir kısmını satmak isteyen şirketler ile ellerindeki parayı büyütmek isteyen yatırımcıların buluştuğu yerdir.
Borsa sayesinde şirketler işlerini büyütmek için gerekli olan finansmanı hisselerinin bir bölümünü satarak sağlarlar. Böylece gelecekte daha fazla para kazanabilir ve şirketlerinin değerini arttırabilirler.
Yatırımcı tarafında ise durum farklıdır. Borsada yatırım yapan kişilerin amacı paralarının enflasyondan ve diğer emtialardan (altın,gümüş vs.) daha hızlı şekilde büyümesidir. Kişiler çeşitli yöntemlerle şirketleri değerlendirir ve potansiyel gördükleri şirketlerin hisselerini alarak onlara ortak olur. Böylece kişiler servetlerini günbegün arttırırlar.
Borsa Nasıl İşliyor
Piyasaya yeni girmiş bir kahve şirketi düşünelim. Bu şirket çeşitli deneyler sonucu kendine has bir kahve aroması keşfetmiş ve insanlar bu kahveye bayılıyor. Şirketin kurucuları yeni şubeler açıp şirketini büyütmek istiyorlar ancak bunu yapacak maddi güce sahip değiller. İşte burada devreye büyük yatırımcılar giriyor. Kurucular şirketlerini büyük yatırımcılara tanıtıyor eğer yatırımcılar bu işte bir gelecek görürlerse serüven başlıyor. Büyük yatırımcıların desteğiyle kahve şirketi birkaç sene içinde büyüyor. Şirket artık yurtdışına dahi şubeler açmak istiyor ancak bunun için güçlü bir maddi destek gerek. Halka arz edilme yani borsaya girme vakti geldi. Kurucular şirketin bir kısmını halka açarak finansman yaratmayı hedefliyor. Birçok insan buranın kahvesini sevdiği için şirketin hisselerini alıyor. Hisseler yukarı yönlü tırmanışa geçiyor. Bir noktadan sonra şirket değerinin çok üstünde fiyatlanmaya başlıyor ve insanlar hisselerini satmaya başlıyor böylece hissenin fiyatı tekrar aşağı yönlü hareket etmeye başlıyor.
Borsadaki yatırımcılar her gün beklentilerini satın alıyor ve inanmadığı hisseleri satıyorlar. Bir şirketin hissesini herkes almak isterse fiyatı yükseliyor herkes satmak isterse fiyatı düşüyor. Arz ve Talep aynı bir tahterevalli gibi yukarı aşağı hareket ederek denge noktasına varmaya çalışıyor.
Unutmayın tüm piyasalar arz talep dengesine göre işler.
Borsa Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
17. Yüzyılda Hollanda Doğu Hindistan Şirketi tüm Dünyada gemileriyle ticaret yapan dev bir şirketti. O kadar büyüktü ki kendi gemilerini korumak için oluşturduğu donanma dünyanın en güçlü donanmaları arasındaydı. Bu boyutta bir operasyonu yürütmek ise aşırı derecede masraflıydı bu yüzden doğu Hindistan şirketi, Avrupa’nın çeşitli limanlarında geminin kârından pay vermek şartıyla hisselerini satarak operasyonunu yürütecek parayı buldu. Böylece borsanın temeli atıldı ve yatırımcı bulmak isteyen binlerce şirket yüz yıllar boyunca hisselerini halka açtılar.
Bugün ise borsa sadece zenginlerin yatırım yaptığı bir yer olmaktan çıkmış gerçekten halka açılmıştır. Teknoloji sayesinde yatırımcılık kolaylaşmıştır bu sebeple her gün daha fazla yatırımcı hisse alarak borsaya girmektedir.
Türk Borsası Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?
Türkiye’de Borsanıın tarihi 1854 Kırım Savaşına dayanır. Bu savaştan sonra Osmanlı Devleti’nin Borçlanmak için çıkardığı tahviller alınıp satılmaya başlandı.1873 yılında çıkarılan bir nizamnameyle “Dersaadet Tahvilat Borsası” adını almıştır. Bu borsada Galata Bankerleri ve Osmanlıya borç veren Avrupa ülkeleri çok etkin rol almıştır.
1929 yılında borsanın yapısı yeniden düzenlendi ve İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası Adını Aldı. 1958’de ise Kambiyo yetkisi elinden alınıp Merkez Bankası’na devredilmiştir.
1980 sonrasında Turgut Özal Modern bir Borsa oluşturmak için çalışmalara başladı ve 1984 çıkan kararname ile İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) kuruldu. 3 Ocak 1986’da ilk işlemler gerçekleştirildi.
Toparlayacak olursak, okyanus aşırı ticaretin hız kazandığı ve ekonominin ivmelendiği 17. yüzyıldan beri şirketler kendilerine finansman yaratmak için yatırımcılar da servetlerini büyütmek için borsayı kullanıyor.
Modern borsalarda her gün milyonlarca işlem yapılıyor hisselerin fiyatları arz ve talep ilişkisine dayanarak belirleniyor.
Tarihi Yüzyıllar öncesine dayanan ve en çok tercih edilen yatırım aracı olan borsa, dün olduğu gibi bugün ve yarın da toplumların refaha ulaşmasına ve kişilerin servet oluşturmasına yardım edecek.